Phishing oraz nieautoryzowane transakcje płatnicze stanowią obecnie jedno z najpoważniejszych zagrożeń w obszarze cyberprzestępczości, prowadząc do bezprawnego dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunkach bankowych. Czy w takich sytuacjach bank jest zobowiązany do zwrotu utraconych pieniędzy? Jakie kroki proceduralne należy podjąć, aby skutecznie dochodzić swoich roszczeń? W niniejszym artykule przedstawię zasady odpowiedzialności banku, wymogi formalne reklamacji oraz kluczowe przepisy prawne regulujące te kwestie.
Phishing — jak skutecznie odzyskać utracone środki po cyberataku?
Z uprzedniego wpisu wiemy już, że zgodnie z brzmieniem art. 46 Ustawy o usługach płatniczych, w przypadku braku wystąpienia przesłanek negatywnych, bank jest obowiązany do zwrotu kwoty wyprowadzonej z rachunku bankowego przez osobę trzecią, na rzecz właściciela rachunku.
Aby skutecznie odzyskać utracone środki w wyniku phishingu, w pierwszej kolejności należy rozpocząć procedurę reklamacyjną bezpośrednio w banku, w którym posiadamy swój rachunek. Reklamację w banku w przypadku oszustwa należy zgłosić w formie pisemnej lub osobiście w placówce banku, opisując jednocześnie stan faktyczny sprawy, jak doszło do nieautoryzowanej transakcji oraz kiedy miała ona miejsce. Warto także posłużyć się wyciągami z rachunku czy też innymi dowodami, które świadczą o wyprowadzeniu z rachunku bankowego określonej kwoty. Wówczas, na skutek podjętych działań reklamacyjnych, bank winien zwrócić na nasz rachunek utracone środki do końca następnego dnia roboczego po dokonaniu zgłoszenia reklamacji w banku.
Nieautoryzowana transakcja płatnicza — kiedy bank może odmówić zwrotu środków?
Tak, Ustawa o usługach płatniczych przewiduje sytuacje, w których bank będzie mógł odmówić wypłaty utraconych środków na rzecz właściciela rachunku bankowego. Są nimi:
- rażące niedbalstwo – sytuacja, w której wykradziono nasze dane do logowania np. na skutek zgubienia karty płatniczej, podania danych do logowania do aplikacji mobilnej banku, czy też wskazania numeru PIN do karty płatniczej osobie trzeciej;
- umyślne doprowadzenie do wykonania transakcji – ma miejsce wówczas gdy właściciel rachunku pozoruje nieautoryzowaną transakcję, próbując wprowadzić bank w błąd. W takiej sytuacji bank musi mieć należycie udokumentowane podstawy, aby podejrzewać oszustwo, a następnie poinformować o tym w formie pisemnej organy powołane do ścigania cyberprzestępstw;
- niezgłoszenie zdarzenia do banku w trybie reklamacji w terminie 13 miesięcy od momentu zaistnienia nieautoryzowanej transakcji.
Powyższe okoliczności to w świetle ustawy jedyne, w których bank może odmówić zwrotu środków na rzecz właściciela rachunku. Oczywiście w praktyce w większości przypadków zdarza się tak, że bank odmawia zwrotu środków na rzecz konsumenta, powołując się na różnorakie okoliczności. Jeśli w naszej sytuacji nie wystąpiła żadna z trzech wyżej wymienionych okoliczności, należy wówczas rozważyć rozpoczęcie procesu postępowania odszkodowawczego przed właściwym sądem.
Postępowanie odszkodowawcze o zapłatę – to jedyna realna możliwość na odzyskanie utraconych pieniędzy. W trakcie procesu odszkodowawczego, w którym to bank występuje po stronie pozwanej, należy w sposób szczegółowy opisać stan faktyczny sprawy oraz uzasadnić żądanie, w tym wykluczyć zaistnienie po stronie właściciela rachunku przesłanek negatywnych opisanych powyżej.
Zgłoszenie oszustwa internetowego na policję – kiedy i dlaczego warto to zrobić?
W wypadku zaistnienia nieautoryzowanej transakcji płatniczej należy niezwłocznie zawiadomić o takim zdarzeniu organy ścigania. Cyberprzestępstwo z wykorzystaniem danych do logowania do bankowości elektronicznej lub mobilnej staje się coraz częstszym zjawiskiem, i mimo pozornie niewielkich szans na odzyskanie środków bezpośrednio od sprawcy, warto zawiadomić odpowiednie organy ścigania o nieautoryzowanej transakcji w celu wykrycia sprawcy. Warto także pamiętać, że dokumentacja świadcząca o zgłoszeniu przestępstwa internetowego odpowiednim służbom może być pomocna w uzyskiwaniu odszkodowania przed sądem cywilnym od banku.
Zapraszam do kontaktu z Kancelarią celem uzyskania fachowej pomocy prawnej w sprawach z zakresu nieautoryzowanych transakcji i przestępstw internetowych.
adwokat Kinga Kępa